Viết Essay – Đèn đỏ, đèn xanh!
Tại sao lại là đèn đỏ? Thì “vi phạm” chứ sao. Sẽ bị police Acdom cho bạn “out” ngay. Đó là chỉ đơn thuần là những lỗi sơ đẳng nhất, nhưng làm hỏng cả một hồ sơ bạn muốn thể hiện. Tôi cũng không đủ tài để viết cả một cuốn sách “101 các lỗi thường gặp trong viết luận” hay “202 cách đánh bóng bài essay.” Phần này chỉ đơn thuần đưa ra lời khuyên và kinh nghiệm giúp bạn tránh những sai lầm tưởng nhỏ mà rất lớn.
Bạn muốn viết bài viết mình thật “lộng lẫy và kiêu sa.” Xin đừng làm vậy. Thứ nhất, dù bạn viết luận giỏi đến đâu bạn cũng không thể lấy được “văn phong” người bản xứ. Họ có cách hành văn khác mình nhiều. Nhưng có cần thiết phải làm một bài văn trông khó hiểu và quá là “chà bóng” không? Hãy nghe bài PV của Admission Director của Harvard trên BW nói ” Đây không phải là cuộc thi creative essay!” Đúng vậy, ngay cả khi bạn dùng admission consulting service danh tiếng Accepted.com với hơn 200$ 1 giờ và khoảng trên 600 $ 1 bài essay mẫu thì họ sẽ làm sao với bài của bạn? Sau khi họ tư vấn, bạn sẽ tự viết (nhắc lại bạn sẽ tự viết tất cả) và họ sẽ edit, và tất nhiên họ sẽ giữ nguyên văn phong của bạn, từ ngữ có thay đổi đôi chút nhưng không bao giờ vượt quá cái “lé-vồ” của bạn. Họ không muốn thấy adcom đọc được là bạn nhờ ai đó viết hộ. Tôi đọc được cái survey này ở đâu tôi cũng đã quên source nhưng như thế này mặc dù các consulting service dạo này ăn nên làm ra lắm nhưng chưa đến 20% số sinh viên đậu vào các trường MBA sử dụng dịch vụ. Vậy thì tại sao không tự viết. Tất nhiên, nó cũng tốt với những ai chưa biết học trường gì, viết cái gì, và có nhiều tiền…
Trước tiên phương pháp. Vẫn như cũ: KISS (Keep It Simple, Short)
Nhưng để làm nền là viết một đoạn văn thế nào cho mạch lạc tôi khuyên bạn nên đọc qua một số cuốn sách về viết luận. Nhưng nếu thời gian hẹp nên đọc cuốn: Academic Writing Practice for IELTS – Sam Mc.Carter (hiệu sách bán đầy!). Sao tự dưng lại “nhảy” qua đọc IELTS? Ở chương viết bài dài nó chỉ bạn cách “nối” các câu với nhau, không chỉ nối bằng “however, moreover, nevertheless..etc” mà nối bằng “từ, các cụm danh từ thay thế cho câu trước rất hay.” Nó có bài tập giúp mình hiểu điều này. Cái này tôi thấy viết luận trong TOEFL cái vụ ” thay bằng cụm từ, cụm danh từ echo lại ý đằng trước” thường hay không nhắc đến trong sách luận TOEFL – chủ yếu cách bạn được nghe viết 5 paragraph, và có 1 đoạn phản biện, ráng viết càng dài càng tốt …vv thế là được 5. Nhưng khi viết bài chỉ có 500-1000 từ mà bạn có cả tháng trời thì bạn đâu có thiếu thời gian mà “đua.” Chủ yếu là chất lượng của từng đoạn văn. Phải mạch lạc!
Tiếp theo, đọc cuốn “kinh thánh” “How to get into top MBA” của Richard Montauk. Cuốn này chỉ bạn sẽ viết gì, cho từng ví dụ cho từng trường hợp. Văn viết lại rất đơn giản, phù hợp với non-native. Trong đó có rất nhiều bài của SV quốc tế. Để ý kĩ sẽ thất tụi nó rất chi tiết nhé: ngày tháng, ở đâu, làm gì, gặp ai….vv Nói suông chẳng thuyết phục được ai tin.
“Nội công bắt đâu thâm hậu” thì chuyển qua cuốn ” Great Application Essays for Business School của Paul Bodine.” Cuốn này còn hay ác! ( Hãy order qua Amazon, chi phí không bao nhiêu nếu bạn được accept vào 1 chương trình MBA). Nhưng nói trước, cuốn này là tập hợp các bài viết của mấy đứa “cao thủ” mình học được gì? Mình học cách tìm ý của nó? Cách nó trả lời các câu hỏi? Ví dụ “Ethical Essay” là bài essay khó nuốt, cũng giống “Failure essay” có nhất thiết Ethics là “đút lót tiền” “phát hiện điều xấu rồi đem méc với sếp?”…vv Bạn viết cái đấy con chừng bị rớt! Mặc dù khó có thể bắt chước được nhưng đoc để thấy cái hay, trách mắc sai lầm vô lí !
Có một nền tảng kiến thức rồi thì bắt đầu viết.
Những vi phạm bị “thổi còi.” Đơn giản nhất là subject and verb argreement. Chắc bạn cười tôi. Ồ không. rất nhiều bạn Ấn Độ submit 1 bài essay mắc đầy lỗi này nhé! Như thể chưa proof-reading đó! Nó làm “hỏng” cả một quá trình bạn mô tả mấy bài essays “tôi siêng năng, tôi cẩn thận….” Ôi cẩn thận ư, 5 lỗi S-V argreement cũng làm bạn “tiêu.”
Thời gian đầu tư cho essay phải như thế này nhé. Goal Essay là 100 giờ công. Mấy Essay khác phải đạt 60 giờ công. Đó là giờ trung bình của 1 thằng Mỹ viết rất hay, đầu tư để apply vào Chicago năm nay. Đến “tiếng Anh của nó” mà nó còn “kì công” đến như vậy mà!
Một trong những cách thể hiện essay làm adcom cảm thấy như bạn như “gượng ép mình phải có tài lãnh đạo,” không nên “thô thiển như thế ! Phải “ý nhị,” đến thi trang phục tắm mà còn “quấn 1 cái khắn” nữa là. Xin được lấy ví dụ về Goal Essay của 1 bạn Ấn Độ viết về leadership của mình. Có đoạn viết như sau :
“I joined X Technologies in 2003 to pursue this goal across multiple business domains. In my first managerial expereince I led the independent testing team of large development project. This experience further deepened my passion to led testing teams and ensure quality. For X’s unit, I led the testing teams such as A, B, C,…,etc. As development team leader, I have also led…..”
Điểm sai thứ nhất, anh này không chi tiết ( chi tiết, thấy vậy mà khó à nghe). Công việc đó là gì? Sao lại liệt kê thành tích leadership của mình ở các team nhưng quên mất mô tả mình đã làm gì? Thứ hai, hiểu sai “leadership” là phải “led” ai đó mà không làm sánng tỏ và cụ thể. Leadership được hiểu với nhiều dạng khác nhau. Bạn động viên người khác giúp học vượt qua khó khăn, bạn biết xây dựng 1 team đoàn kết, bạn biết phục vụ khách hàng đúng thời hạn, bạn giảm số giờ review của sếp với đối với công việc của bạn…vv. Tất cả được xem là công việc lãnh đạo. Điểm thứ ba, trong 1 đoạn văn chưa đến 100 từ mà chữ “led” và “leader” sử dụng quá nhiều. Phải viết sao qua công việc Adcom hiểu được bạn có khả năng lãnh đạo.
Tôi không thể nói anh này viết dở được vì anh thi TOEFL và GMAT điểm writing đạt 6 cả hai. Nhưng khổ nỗi, chỉ có 1 tháng rưỡi mà viết essay cho 6 trường…Chắc bạn cũng biết về kết quả rồi đấy…
Những điều trên tổi chỉ lưu ý bạn khi viết essay, nó không thể bao quát và chỉ cho bạn viết những gì, phải viết ra làm sao. “Chính bạn là người khám phá!”.